Over de GSW

Professionele en niet-professionele filosofen in Groningen kunnen volop met elkaar in debat. Begin 2000 werd de Groninger Stichting voor Wijsbegeerte opgericht, een regionaal platform voor iedereen met belangstelling voor filosofische vragen. De eerste openbare bijeenkomst was op dinsdagavond 21 maart in Huis De Beurs.

Het is niet de eerste keer dat een dergelijk initiatief werd ondernomen. In 1932 al werd de Groninger Vereniging voor Wijsbegeerte opgericht. Geestelijk vader was de vermaarde hoogleraar Leo Polak, opvolger van de niet minder bekende prof. Gerard Heymans.

Polak was een filosoof die een grote maatschappelijke bewogenheid koppelde aan een scherp rationalisme. Als humanist, atheïst en woordvoerder van de vrijdenkersvereniging 'De Dageraad' meende hij dat de rede in staat is morele normen te formuleren die voor alle mensen geldig zijn. Met deze 'objectiviteitstheorie' zette hij zich af tegen al diegenen die beweerden dat moraliteit een zaak is van ieders subjectieve gevoel. Een dergelijke relativistische 'subjectiviteitstheorie' achtte Polak schadelijk voor het ware humanisme. In het ware humanisme, aldus Polak, is moreel handelen gericht op de mensheid als geheel. Het ontstaat wanneer mensen uitgaan van wat hen bindt en niet van wat hen scheidt. Wat mensen bindt is de rede, wat hen scheidt zijn bijvoorbeeld hun individuele gevoelens, maar ook hun specifieke godsdiensten. Een van Polaks bekende radio-toespraken had dan ook als titel 'Eenheid boven geloofsverdeeldheid'.

Polak, van origine joods, werd op 15 februari 1941 gearresteerd en een maand later in Leeuwarden opgesloten. Op 7 mei werd hij getransporteerd naar het concentratiekamp Sachsenhausen. Op 9 december 1941 overleed hij aan de slagen die hem door een kampbewaker waren toegebracht.

Met de gevangenneming van Polak kwam ook aan de Groninger Vereniging voor Wijsbegeerte een voorlopig einde. Aan het eind van de jaren zestig werd de vereniging weer nieuw leven ingeblazen door de filosofie-hoogleraren C. van Peursen, B. Delfgaauw en R. Bakker. Sinds de jaren '80 zijn er echter geen bijeenkomsten meer geweest. Het laatste bestuur werd gevormd door de filosofen J.J.A. Mooij en D. Ronda en de historicus F.A. Ankersmit.

In 2000 is de vereniging echter weer officieel heropgericht, zij het dat ze nu de vorm van een stichting heeft. Het initiatief hiervoor werd genomen door prof. J.J.A. Mooij. De doelstelling van de GSW is: het bevorderen van wijsgerige gedachtewisselingen tussen professionele en niet-professionele filosofen. Net als de Groninger Vereniging wil ook de Groninger Stichting voor Wijsbegeerte een regionaal platform zijn waar filosofen van binnen en buiten de universiteit elkaar ontmoeten.


GSW

Door het oog van de filosofie | Maand van de filosofie | Achtergrond | Archief | Bestuur | Contact | Donateurs | Home