Waar zijn we ons precies bewust van als we ons bewust zijn van onszelf in zelfbewustzijn? Het traditionele Westerse antwoord, vooral gebaseerd op Descartes, zegt dat we ons vooral bewust zijn van onze geest, ons denken en ons voelen. Sterker nog: we zijn volgens deze opvatting uiteindelijk louter een denkend en voelend wezen, en niet essentieel een lichamelijk wezen. Maar er zijn argumenten te geven dat we ons net zozeer onmiddellijk bewust zijn van ons lichaam als van onze gedachten en gevoelens. Daaruit zou volgen dat we net zo essentieel lichamelijke wezens zijn als geestelijke wezens. Nu bestaat er een zeer zeldzame aandoening waarbij de patiënt zich niet bewust is van het eigen lichaam. Zulke gevallen zijn beschreven onder pakkende benamingen als “The disembodied lady” (Oliver Sacks) en “The man who lost his body” (Jonathan Cole). Zo iemand heeft wel zelfbewustzijn. Vormt het voorkomen van deze patiënten niet toch een bewijs voor de Cartesiaanse stelling dat we uiteindelijk niet essentieel lichamelijk zijn, en als lichaamsloze geesten zouden kunnen bestaan?
Monica Meijsing (1954) studeerde psychologie en filosofie aan de Universiteit van Amsterdam. Ze is verbonden als universitair docent aan de Faculteit der Wijsbegeerte van de Universiteit van Tilburg. Ze is de auteur van o.a. Mens of machine? Het lichaam geest probleem in de cognitieve psychologie (1990), “Awareness, self-awareness and perception: an essay on animal consciousness” (1997) en “Self-Consciousness and the Body” (2000).